تحلیل فضایی فرسودگی محله‌های شهر قم با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی

تحلیل الگوهای فضایی فرسودگی و بررسی روابط فضایی میان فرسودگی و عوامل مؤثر آن، بسیار تأثیرگذار و قابل‌توجه است؛ زیرا به درک بهتر عوامل مؤثر و بهبود عملکرد مدیریت نوسازی شهری می‌انجامد. بدین‌منظور، پژوهش حاضر با روش‌های آمار فضایی به تحلیل الگوی فرسودگی و عوامل مؤثر بر آن پرداخته است. نتایج حاصل از کاربرد شاخص موران دربارة توزیع فضایی فرسودگی این ضریب مثبت، و 314/0 است و خوشه‌ای‌بودن توزیع فضایی فرسودگی را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه با شاخص موران نمی‌توان انواع طبقه‌بندی الگوهای فضایی را شناسایی کرد، تحلیل آمارة عمومی G می‌تواند برای این منظور کارساز باشد. براساس نتایج تحلیل آماری، محله‌هایی با فرسودگی زیاد کنار هم قرار دارند و از روند خوشه‌ای با تمرکز بالا برخوردارند. خوشه‌های خیلی گرم حدود 29/6 درصد از مساحت محدودة فرسوده را به خود اختصاص داده‌اند و 5 محله را شامل می‌شوند. همچنین در این پژوهش، عوامل مؤثر بر فرسودگی با روش رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) بررسی شد که در آن میزان فرسودگی به‌عنوان متغیر وابسته، و شاخص‌های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به‌عنوان متغیرهای مستقل درنظر گرفته شدند. نتایج نشان می‌دهد مدل مورد نظر با ‌ برابر 92/0، و تعدیل‌شده برابر 84/0 است که دقت قابل‌قبولی را در مدل‌سازی روابط فضایی عوامل مؤثر بر فرسودگی شهری نشان می‌دهد. همچنین خودهم‌بستگی برآوردشده در مقادیر باقی‌مانده و حاصل مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی با استفاده از آمارة موران I (Moranʼs I) بیانگر عدم خودهم‌بستگی معنا‌دار است. مطابق نتایج میزان تأثیرگذاری هریک از شاخص‌ها بر فرسودگی، متغیرهای نفوذناپذیری، ریزدانگی، کیفیت زیرساخت‌ها، بار تکفل، مالکیت استیجاری و قیمت زمین، اثری افزایشی بر فرسودگی دارند؛ از این‌رو می‌توان این یافته‌ها را پایه‌ای علمی برای سیاست‌گذاری به‌منظور کاهش فرسودگی و آثار آن دانست.